طرح واره شخصیت
طرح واره چيست؟
طرح واره تاريخچه ای غنی در روانشناسی و به طور وسيعتر در حوزه تحول شناختی دارد و با نام پياژه تداعی ميشود.
اصطلاح طرحواره را براي اولين بار آدلر در سال 1929 به كار برد.
او برای اشاره به ديدگاه فرد در مورد خود و جهان، طرحواره اندريافت را در نظريه خود پيشنهاد داد.
تعاريف طرح واره در روانشناسی شناختی طرحواره به معنی
طرحی شناختی و انتزاعی است، كه به عنوان راهنمايی در تفسير اطلاعات و حل مسائل عمل ميكند.
در جايی ديگر طرحواره به عنوان الگوی ثابتی از:
• توجه انتخابی به محركها
• تركيب محركها براي ايجاد يك شكل قابل شناسايی و آشنا
• مفهوم بندی كل موقعيت
يكی از مفاهيم جدی و بنيادی در حوزه روان درمانی، اين است كه بسياری از طرحوارهها در اوايل زندگی شكل
ميگيرند، به حركت خود ادامه ميدهند و خودشان را به تجارب بعدی تحميل ميكنند، حتي اگر هيچ گونه كاربرد ديگري
نداشته باشند،اين مسئله، همان چيزي است كه گاهی اوقات به عنوان نياز به «هماهنگی شناختی» از آن ياد ميشود.
در حوزه شناخت درمانی بك در اولين نوشته هايش به مفهوم طرحواره اشاره كرده است.
وی معتقد است انسانها بر مبنای ارتباطات درونی خويش، مجموعه عقايدی پيدا ميكنند و بر مبنای اين عقايد مهم
قوانين و معيارهايی براي خود تدوين ميكنند به نام طرحواره.
طرحوارهها الگوهاي فكري هستند كه نحوه ادراك و تفسير تجربه را مشخص ميكنند .
طرحوارههاي ناسازگار اوليه از ديدگاه يانگ طرحوارهها باورهای عميق و مستحكم فرد در مورد خود و جهان هستند و
حاصل آموزههای سالهای نخستين زندگی اند.
طرحوارهها، دانش ما در مورد خودمان و جهان هستند و به ما ميگويند چگونه هستیم و جهان چگونه است .
چندين ويژگی طرحوارهها :
1- طرحوارهها باورها و احساسات غير شرطی درباره خودمان هستند و در اثر ارتباط با محيط ايجاد شده اند.وقتي كه
طرحواره فعال ميشود افراد اين عقيده را پيدا ميكنند كه در بهترين حالت به اين نتيجه ميرسند كه تنها ميتوانند پيامدهای
ناخوشايندی مانند تنبيه و طرد را به تأخير بيندازند يا اينكه آن را مخفی نگه دارند.
2- طرحوارهها خود تداوم بخش هستند و بنابراين در برابر تغيير مقاومت ميكنند. يانگ بيان ميكند كه طرحوارهها در
ابتدای زندگی به وجود می آیند و اغلب بنياد و پايه مركزي خودپنداره فرد و ادراك او از محيط محسوب ميشود.
هر چند ممكن است آنها برای محيطی كه در آن رشد ميكنند و شرايط اوليه، سازگار و به عنوان بهترين راه حل باشند،
اما در طول سال ها در سازگاری با تغييرات محيط شكست می خورند .
هنگامي كه طرحوارهها با چالش روبه رو ميشوند، فرد براي اينكه صحت و درستی اين طرحوارهها را حفظ كند،
اطلاعات را تحريف می نماید و تهديد به تغيير در سازماندهی شناختی مركزی خيلی ناراحت كننده است، بنابراين فرد به
طور خودكار مانورهای شناختی گوناگون را به كار ميبرد تا اين كه طرحوارهها را سالم نگه دارد.
3- طرحوارهها به ميزان زيادی ناكارآمد هستند. از لحاظ نظری فرض بر اين است كه طرحوارهها به صورت مستقيم يا
غير مستقيم، با اختلالات روانشناختی و ناراحتيهايی نظير افسردگی، اضطراب، تنهايی يا روابط مخرب، بی کفایتی در
عملكرد شغلی، اعتياد به الكل و مواد مخدر، پراشتهايی يا اختلالات روان تنی مانند زخم معده و بيخوابی رابطه دارند.
4- طرحوارهها زمانی فعال ميشوند كه در محيط بيرون حادثهای اتفاق بيفتد كه با آن طرحواره خاص مربوط باشد. با
شروع فعاليت طرحواره افكاری در ذهن ايجاد ميشود كه منفي و با سطح بالايی از برانگيختگی عاطفی همراه است.
هيجانات تجربه شده بسته به شرايط و نوع طرحواره فعال شده، متفاوت خواهد بود (مانند اضطراب، خشم، شرمندگی
، احساس گناه و…) و ميزان اين هيجانات نيز بسيار بيشتر از ميزان هيجانی است كه مفروضه های زيربنايی توليد
ميكنند.
يانگ معتقد است كه اين طرحوارهها در نتيجه عوامل مختلفی بوجود می آیند كه در بحث بعدی به توضيح آن ميپردازيم.
براي طرحواره درماني مي توانيد به سايت دكتر آناهیتا مصطفی زاده مراجعه کنید.
دکتر : آناهیتا مصطفی زاده
دیدگاهتان را بنویسید